Choroba alkoholowa w wymiarze uzależnienia fizjologicznego i psychologicznego

Typowym myśleniem alkoholika jest przeświadczenie o dalszej kontroli własnego zachowania, a także to, iż próbują wmówić zarówno sobie, jak i innym ludziom istnienie możliwości zerwania z alkoholem w dowolnej chwili. Ze względu na fakt, iż picie napojów wyskokowych sprawia im dużą przyjemność, nie są w stanie zrezygnować z ich zażywania, dzięki czemu zapominają o trudach dnia codziennego. Każde uzależnienie zaczyna się niewinnie, od niepozornych kroków, które regularnie nabierają na sile. Niepostrzeżenie jeden papieros zamienia się w paczkę dziennie.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na to, czym uzależnienie jest. Można określić, iż stanowi ono stan, który jest następstwem ryzykownego nadużywania substancji, np. alkoholu, lub podejmowania określonych czynności, takich jak np. hazard. Początkowo wymienione komponenty sprawiają przyjemność i rozregulowują napięcie, jednak z czasem stają się przymusowe, negatywnie oddziałując na życie codzienne, jak i obowiązki, niszcząc wszelkie sfery życia i aktywności człowieka, jak pracę, zdrowie, relacje z innymi. W większości przypadków osoba uzależniona nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji, w jakiej się znalazła, nie dostrzega faktu utraty kontroli nad własnymi myślami i zachowaniem. Tym samym generuje kolejne problemy, ale już nie tylko sobie, ale i swoim najbliższym.

Co to jest uzależnienie fizjologiczne?

Uzależnienie fizjologiczne, inaczej zwane fizycznym jest wynikiem biologicznej adaptacji układu nerwowego do stałej obecności określonej substancji psychoaktywnej, np. alkoholu. W ten sposób uwarunkowane jest pojawianie się tzw. zespołu abstynencyjnego, który odczuwany jest w postaci licznych dolegliwości natury fizycznej, takich jak np. ból, wymioty, biegunka, drgawki. W takim przypadku w momencie rozpoczęcia leczenia pierwszym etapem powinna być detoksykacja, czyli odtruwanie alkoholowe.

Mówi się, że od wszystkiego można się uzależnić, jednak uzależnienie fizyczne warunkowane jest przez określoną grupę substancji, do której zalicza się m.in. nikotynę, etanol, opiaty, barbiturany, steroidy, benzodiazepiny.

Zmiany typowo cielesne mają zdolność do dość szybkiego powrotu do równowagi, o ile nie doszło do trwałych uszkodzeń. Z tego powodu uzależnienie fizyczne znacznie łatwiej wyleczyć, w porównaniu do uzależnienia psychicznego, które jest znacznie bardziej złożone.

Co to jest uzależnienie psychologiczne?

Uzależnienie psychologiczne, inaczej zwane psychicznym, mimo jego sugestywnej nazwie, ma swoje uwarunkowanie biologiczne, konkretnie podłoże mózgowe. Jest ono tak samo niebezpieczne, jak uzależnienie fizyczne, mimo, iż w przeciwieństwie do niego, nie wywołuje zatrucia organizmu oraz wystąpienia zespołu abstynencyjnego w aspekcie fizycznym. Należy tutaj podkreślić, że dewastacje wykształcone na wskutek uzależnienia psychicznego w dużej mierze nie ulegają samoistnej poprawie, a jeśli już się cofają – trwa to nawet latami, mimo iż dana osoba zatrzymała swoje kompulsywne zachowania. W przypadku rozwoju uzależnienia psychicznego można wyszczególnić kilka jego czynników powstawania, do których zalicza się: powielanie wzorców, czas, grupa, zwyczaj, obyczaj i kultura.

Cechy uzależnienia

Uzależnienie psychiczne, jak i fizyczne wykazuje kilka cech charakterystycznych, do których można zaliczyć:

• Stałe poszukiwanie środka psychoaktywnego, a także całkowite skupienie swoich myśli na nim i na jego konsumpcji,
• Zwiększenie tolerancji alkoholowej – oznacza to, że taka osoba potrzebuje więcej środka odurzającego, aby odczuć jego psychoaktywne działanie. Tym samym wraz z upływem czasu określona ilość napoju procentowego dostarcza mniej przyjemności (w mniejszym stopniu odurza), przez co taka osoba musi spożyć go więcej, aby efekt utrzymać,
• Kompulsywny sposób konsumowania określonego środka, mimo znajomości kosztów i konsekwencji, jakie ponosi się względem zdrowia lub środowiska,
• Obniżenie własnej woli,
• Utrzymujące się obsesje i natręctwa, nawet w sytuacji, kiedy utrzymana jest wieloletnia abstynencja,
• Oszukiwanie samego siebie, a także racjonalizowanie i tłumaczenie wykonywania określonej czynności – działanie psychologicznych mechanizmów obronnych,
• Ogólne spustoszenie zdrowia fizycznego,
• Całkowity brak zainteresowania otoczeniem, które nie jest związane z środkiem odurzającym lub jego pozyskiwaniem.

Choroba alkoholowa jako uzależnienie fizjologiczne

Odnosząc się do uzależnienia fizycznego, człowiek ze względu na silną potrzebę stałego zażywania określonej substancji odurzającej, odczuwa liczne dolegliwości fizyczne, takie jak ból, wymioty, a nawet bezsenność. Należy w tym miejscu podkreślić znaczenie syndromu odstawienia, inaczej zwanego zespołem abstynencyjnym. Pojawia się on w momencie kiedy osoba uzależniona nagle, gwałtownie i radykalnie próbuje odstawić alkohol lub inną używkę, po jaką sięga nałogowo. W takiej sytuacji organizm, który jest przyzwyczajony to stałej obecności danej substancji zaczyna się jej domagać, dając oznaki w postaci nieprzyjemnych objawów fizjologicznych. Aby zniwelować jego działanie, a także pomóc danej osobie wyjść z uzależnienia fizycznego, stosuje się odtrucie, np. detoksykację alkoholową. 

W skrócie można wspomnieć, iż sama detoksykacja była niegdyś popularną forma leczenia choroby alkoholowej. Uważano, że kluczem do wyjścia z nałogu jest pozbycie się fizycznej potrzeby sięgania po alkohol. Ze względu na fakt, iż metoda ta całkowicie pomijała aspekt psychiczny, samo odtrucie zawodziło. Tym samym jedynie działanie kompleksowe, łączące ze sobą jednoczesne oddziaływanie na sferę fizyczną i psychiczną uzależnienia ma szansę przynieść spodziewane efekty

Choroba alkoholowa jako uzależnienie psychologiczne

Z kolei definiując uzależnienie psychiczne, należy zwrócić uwagę na silną potrzebę powtarzania określonej czynności lub regularne konsumowanie pewnej substancji. Ten typ uzależnienia ma inne cechy, niż uzależnienie fizyczne, przede wszystkim nie generuje fizjologicznych następstw, takich jak alkoholowy zespół abstynencyjny. Do cech uzależnienia psychologicznego zalicza się:

• Psychiczny przymus do poszukiwania środka psychoaktywnego,
• Spadek silnej woli,
• Brak kontroli nad swoimi myślani i zachowaniem. 

Choroba alkoholowa to bardzo złożone zjawisko

Choroba alkoholowa, inaczej zwana alkoholizmem, jak każde inne uzależnienie ma swoje złożone i zróżnicowane podłoże. Są one inne w przypadku każdej, indywidualnej jednostki. Tak samo inne są mechanizmy, jakie odpowiadają za sposób przebiegu, jak i dalszego rozwoju samego uzależnienia, co z kolei określa możliwości i szanse skutecznego wyrwania się z nałogu. Sam termin, jakim jest „uzależnienie”, odnosi się do nabytego stanu niepoprawnego funkcjonowania w aspekcie zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Efektem takiego działania jest odczuwanie okresowego lub stałego przymusu, który popycha daną osobę do zażywania określonych substancji psychoaktywnych lub wykonywania pewnych czynności.

Sam termin alkoholizm został zastąpiony określeniem „choroba alkoholowa” ze względu na powstanie klasycznej typologii alkoholizmu opracowanej przez Elvina M. Jellinka, który oprócz samych typów tej choroby opracował fazy i etapy rozwoju tego uzależnienia.